III Komunikat Sadowniczy PROCAM z dnia 31.03.2025

Poniższa tabela przedstawia Tolerancja na mróz i przymrozki w zależności od faz rozwojowych na przykładzie jabłoni (wg A. Basak)
 

Faza rozwojowa	Temperatura letalna °C		Uszkodzony organ
	10% uszkodzeń	90% uszkodzeń
Nabrzmiewanie pąków (BBCH 01-06)	-11,9	-17,6	pąki kwiatowe i liściowe
Ukazywanie się pierwszych liści (BBCH 09-11)	-7,5	-15,7	pąki kwiatowe i liściowe
Pękanie paków kwiatowych (BBCH 53)	-5,6	-11,7	pąki kwiatowe
Zielony pąk (BBCH 56)	-3,9	-7,9	pąki kwiatowe
Różowy pąk (BBCH 57)	-2,7	-4,6	pąki kwiatowe
Początek kwitnienia (BBCH 60-62)	-2,3	-3,9	kwiaty
Pełnia kwitnienia (BBCH 65-66)	-2,9	-4,7	kwiaty
Rozwój zawiązków (do 20 mm) (BBCH 71-72)	-2,3	-3,3	zawiązki

 

Co możemy zrobić w chwili obecnej aby lepiej przygotować nasze uprawy do nadchodzących przymrozków:

I. UPRAWY PRZED KWITNIENIEM

1. Zagęszczamy soki komórkowe wykonując zabieg technologią AVALON lub ProHorti K / ProFerti K 5 kg/ha z dodatkiem produktu cynkowo borowego ProHorti Zn+B 4 kg/ha lub saletrą potasową w stężeniu 1%, również z dodatkiem produktu cynkowo borowego ProHorti Zn+B 4 kg/ha . Koniecznie należy dołożyć 1 l /ha biostymulatora ImPROver. 
   Po takim zabiegu wzrasta zagęszczenie soków w komórkach w pąkach, co sprawia że spada temperatura zamazania. Ograniczamy w ten sposób zamarzanie wody w tkankach rośliny i ograniczamy powstawanie kryształów lodu, które mogą uszkodzić komórki. Dzięki wsparciu nitrofenolanów z nośnikiem potasowym z ImPROvera ograniczamy skutki negatywnego działania niskiej temperatury i zapewniamy, niezbędny impuls energetyczny do natychmiastowej regeneracji po wystąpieniu czynnika stresowego. Wiązki przewodzące szybciej zaczynają się regenerować i ponownie przewodzić składniki pokarmowe, nie następuje odcięcie paków od źródła pokarmu. 
2. Stosujemy produkty algowe, których najlepszym przykładem jest BM Start zawierają miedzy innymi prekursory giberelin, auksyny, cytokininy, aminokwasy, poliaminy oraz mikroelementy. Mówiąc w uproszczeniu dostarczają półprodukty/katalizatory do wytworzenia giberelin i innych regulatorów wzrostu, które przygotują roślinę na niekorzystne warunki, na stres przymrozkowy. Można łączyć z zabiegiem nawozami krystalicznymi i ImPROverem.
3. Krioprotektanty na 8-24 godzin przed przymrozkiem stosujemy produkt KRIO-FLOR, który podnosi odporność roślin na niskie temperatury. Produkt stosujemy solo i jest podstawą procesu zagęszczania soków komórkowych. Proces ten rozpoczynamy z wyprzedzeniem od stosowania nawozów mineralnych dolistnie (punkt 1.), a potem przy pomocy Krio-Flor doprowadzamy do dehydratacji, czyli kontrolowanego oddania wody prze komórki roślinne do otoczenia, co dodatkowo zwiększa zagęszczenie soków komórkowych. Utrata wody w komórce jest krytycznym momentem w zamarzaniu, zmniejsza prawdopodobieństwo powstania wewnątrz komórek kryształów lodu.    
   Wymagana ilość preparatu KRIO-FLOR w 500 litrach wody na 1 hektar w zależności od wielkości przymrozków:

-1 C – 0.9L/ha
-2 C – 1.0L/ha
-3 C – 1.2L/ha
-4 C – 1.3L/ha
-5 C – 1.4L/ha
-6 C – 1.7L/ha

4. Kolejnym krokiem do ograniczenia skutków przymrozków będą podczas kwitnienia w zależności od gatunku zabiegi giberelinami: Regulex/Novagib/Promalin/GA3. Tutaj dajemy już gotowe gibereliny aby roślina nie wydatkowała energii na ich wytworzenie tylko szybko je przyswoiła i wykorzystała do wzmocnienia partenokarpii i regeneracji uszkodzonych tkanek. 
5. Biopolin -  stosujemy atraktant dla owadów zapylających aby możliwie jak najwięcej kwiatów zostało prawidłowo zapylonych.

II. UPRAWY W TRAKCIE KWITNIENIA

1.  Stosujemy prewencyjnie i leczniczo preparaty algowe BM Start 2 l/ha przemiennie z ImPROver 1 l/ha, lub łącznie w obniżonych dawkach: BM Start 1,5 l/ha + ImPROver 0,5 l/ha. W obu przypadkach mieszamy z połową dawki produktu cynkowo borowego ProHorti Zn+B 2 kg/ha. Unikamy w tym okresie typowych nawozów mineralnych w wysokich stężeniach dolistnie.
2. Krioprotektanty na 8-24 godzin przed przymrozkiem stosujemy produkt KRIO-FLOR, Produkt stosujemy solo i jest podstawą procesu zagęszczania soków komórkowych. 
3. Kolejnym krokiem podczas kwitnienia/po kwitnieniu w zależności od gatunku będą zabiegi giberelinami: Regulex/Novagib/Promalin/GA3. Tutaj dajemy już gotowe gibereliny aby roślina nie wydatkowała energii na ich wytworzenie.
4. Biopolin -  stosujemy atraktant dla owadów zapylających aby możliwie jak najwięcej kwiatów zostało prawidłowo zapylonych.

Badania wieloletnie amerykańskiego producenta giberelin Valent Biosciences pokazują doskonałe efekty stosowania Regulex/Promalin na rośliny kwitnące zarówno tuż przed wystąpieniem przymrozku jak i leczniczo natychmiast po wystąpieniu czynnika stresowego. Nie czekamy po przymrozku do pojawienia się temperatury powyżej 12 czy 15 oC. Zabieg wykonujemy natychmiast po wyjściu roślin z szoku termicznego. Czas reakcji jest ważniejszy niż oczekiwanie na optymalna temperaturę. 
W przypadku przerzedzania czy też działania antyordzawieniowego jest zupełnie odwrotnie. Temperatura i warunki po zabiegu regulatorami są istotniejsze niż moment wykonania zabiegu.   

JABŁONIE GRUSZE;

Przebieg pogody w marcu wpłynął na definitywne zakończenie spoczynku, sezon mamy już rozpoczęty.

Biorąc pod uwagę mało zaawansowany stan rozwinięcia grzybni i aktualny poziom dojrzałości zarodników parcha, należy mimo wszystko regularnie chronić sady, zwłaszcza, że dodatkowo taki zabieg zabezpiecza rany po cięciu przed chorobami kory i drewna, a także przed rakiem bakteryjnym. 

Jak widać na powyższym wykresie na przykładzie wskazań stacji iMETOS  PROCAM w gminie Wiślica, jeden raz wystąpiły lekko sprzyjające warunku do infekcji parchem jabłoni, jednak zarodniki nie były gotowe do wysiewu. 

Rys. Rozwój ‘Prince’ (od lewej): krańce południowe polski, (od prawej) centralna polska, sady nisko położone

JABŁOŃ. Pierwsze zabiegi miedziowe powinny być już wykonane, lub należy wykonać je jak najszybciej ze względu na zabezpieczanie ran drzew przed chorobami kory i drewna, a także ze względu na wsparcie ochrony przed infekcjami ze strony raka bakteryjnego. Zabieg taki będzie chronić także przed infekcjami parcha jabłoni. Polecamy tlenochlorki miedzi: Miedzian 50 WP, Miedź Extra 880 WP, Miedź Extra 660SC lub wodorotlenek miedzi Hycop. W zależności od wyboru produktu wpisujemy go w rejestr zabiegów ochrony lub w rejestr zabiegów nawożenia.

W sadach, gdzie rozwój jest jak na zdjęciach po lewej stornie, przy okazji najbliższej deszczowej pogody lub wystąpienia infekcji trzeba będzie sięgnąć po ditianon Delan/Daneel/Danae. Dawka 0,5-0,75 kg/ha będzie uzależniona od presji parcha i warunków pogodowych. W odmianach podatnych na mączniaka stosujemy dodatkowo preparaty siarkowe Siarka Pro 5-6 kg/ha.

W sadach z widoczną mszycą zabieg preparatem miedziowym czy ditianonem warto połączyć z pyretroidem. W przypadku stosowania miedzi czy ditianonu nie ma większego znaczenia temperatura wykonywania zabiegu, gdyż jest to działanie zapobiegawcze, kotaktowe. W przypadku dodatkowego stosowania preparatów owadobójczych, musimy uwzględnić występowanie szkodnika, a ten przy niskich temperaturach jest najczęściej schowany i taki zabieg nie zawsze jest uzasadniony.  Na pędach i pąkach obserwujemy już uskrzydlone i bezskrzydłe formy mszyc. W początkowych okresach wegetacji zastosowanie mogą mieć pyretroidy (uwaga na rejestrację). Ich działanie mimo często wąskich rejestracji, w praktyce jest totalne, toteż uzasadnione jest tylko w początkowym okresie wegetacji, kiedy to owady pożyteczne nie wykazują jeszcze dużej aktywności. Pyretroidy na tym etapie ograniczyć mogą mszyce, miodówki i kwieciaki. Zabieg owadobójczy pyretroidem w przypadku obecności mszyc i występowaniu temperatury powyżej 8^oC powinien być wykonany z dodatkowym adiuwantem umożliwiającym dotarcie w trudno dostępne miejsca. Ciekawym rozwiązaniem jest adiuwant Sirocco PRO+ dedykowany do opryskiwaczy sadowniczych wentylatorowych, zwłaszcza tam gdzie wykonywany są zabiegi z prędkościami powyżej 6 km/h. 
Nie mieszamy siarki z pyretroidami!!!

Rejestrację na szkodniki pojawiające się w początkowym okresie mają także typowe insektycydy układowe, jednak brak odpowiednich temperatur i ilości tkanki roślinnej podpowiada, aby te preparaty stosować w późniejszym okresie. Takie podejście pozwala na utrzymanie rotacji insektycydów, stanowiącej podstawę strategii zapobiegania odporności szkodników na produkty insektycydowe.

W początkowym okresie wegetacji warto wykorzystywać oleje parafinowe np. KATANOL w stężeniu 2% do zwalczania wielu form zimujących szkodników (mszyce, przędziorki, tarczniki). Należy bardzo dobrze pokryć pnie, konary i pędy stosując wysokie dawki cieczy opryskując ten sam rząd z dwóch stron jadąc w przeciwnych kierunkach. 

Oleje można mieszać z pyretroidami w celu podniesienia skuteczności zabiegu, oleje stosujemy do okresu różowego pąka. 

GRUSZA. Grusze odsłaniają zielone części pąków kwiatostanowych. Polecamy nadal korzystanie ze środków ochrony i nawozów fungistatycznych zawierających miedź (np. Miedź Extra 880 WP, Miedź Extra 660SC)
Miedzian 50 WP 1,5 kg/ha lub wodorotlenek miedzi Hycop 1,15kg/ha). Produkty te niejako ubocznie zabezpieczą rany po cięciu, a ich działanie fungistatyczne i bakteriostatyczne pozwoli na ograniczenie pierwszych zabiegów fungicydowych. Dawki środków ochrony muszą być zgodne z etykietą, natomiast polecane dawki miedziowych nawozów fungistatycznych to: 3 kg/ha w okresie bezlistnym, 1,5 kg/ha w okresie pierwszych liści do kwitnienia, a po kwitnieniu 0,75 kg/ha. Zabiegi takie są wsparciem ochrony przed parchem, zarazą ogniową i rakiem bakteryjnym. Ditianon w postaci Dealn/Daneel/Danaemożemy stosować w okresie większego zagrożenia w dawce 0,5 kg/ha. 

MIODÓWKI. Miodówki zaczynają swoją aktywność po kilku cieplejszych dniach, obserwujemy pogodę i często odwiedzamy sad. Wczesną wiosną stosowanie preparatów nieselektywnych pozwala na ograniczenia szkodnika przy małym wpływie na straty fauny pożytecznej. Pozwala to także na zastosowanie w sezonie rotacji insektycydów co w praktyce ogranicza możliwości uodparniania się miodówki na preparaty owadobójcze. Cały czas powinniśmy stosować glinkę kaolinową 20-30 kg/ha jako repelent w połączeniu z niskimi dawkami preparatów siarkowych 3-5 kg/ha Siarki Pro, koniecznie z dodatkiem adiuwantu Sirocco Pro+. Z niecierpliwością czekamy na oficjalną rejestrację płynnej siarki z gumą ksantonową (Thiopron) w uprawach sadowniczych. W testach mieszanina glinki z mikronizowaną siarką zawierającą bardzo mocny adiuwant (guma ksantonowa) sprawiała że nawet 30-40 mm opadu nie zmywało siarki i glinki z drzew.  

Bardzo dobrym efektem w zwalczaniu miodówek cechuje się produkt SILTAC EC polecany w czasie aktywności szkodnika w stężeniu 0,15-0,2% (1,5-2 litry preparatu na 1000 litrów wody starcza na 2 ha sadu). Ważne jest aby w czasie ciepłej pogody dokładnie opryskać drzewa z aktywnymi miodówkami, w taki sposób, aby ciecz stosunkowo szybko wyschła. Stosowanie SILTAC EC nie jest limitowane i nie nosi ryzyka uodparniania się szkodników ze względu na jego mechaniczno-fizyczne działanie. W fazie ulistnienia stężenie preparatu SILTAC EC obniżamy do 0,12-0,15% a przy stosowaniu łącznym z insektycydami stężenie możemy obniżyć do 0,1% Podobne zalecenia możemy przyjąć przy stosowaniu preparatu K-Pak.

CZEREŚNIE MORELE WIŚNIE BRZOSKWINIE ŚLIWA   
BRUNATNA ZGNILIZNA DRZEW PESTKOWYCH: Przed kwitnieniem polecamy stosowanie produktów miedziowych. W przypadku braku odpowiednich rejestracji, albo w przypadku ograniczeń etykietowych, należy pamiętać, że fungistatyczne nawozy miedziowe mogą stanowić ratunek: Miedź Extra 880 WP 1,5-3 kg/ha, Miedź Extra 660SC 2-3 l/ha.

Część odmian moreli już kwitnie, w chłodnie dni wybieramy Switch 62,5 Wg w dawce 0,6-0,9 kg/ha, w dni z temperaturą powyżej 15 oC idziemy w kierunku Signum 33 Wg stosując 0,75 kg/ha z dodatkiem preparatów algowych BM Start 1,5-2 l/ha. Gdy obawiamy się przymrozków dokładamy  koniecznie biostymulator ImPROver 0,5-1 l/ha. 

Po lewej Harnaś, po prawej Early Orange

J A B Ł O Ń   G R U S Z A  C Z E R E Ś N I E  M O R E L E  W I Ś N I E  B R Z O S K W I N I E  Ś L I W A   

NAWOŻENIE POZAKORZENIOWE (oprysk): W naszych zaleceniach omawiane są dwa warianty technologiczne: 

Technologia nawożenia AVALON:  Kompleksowe rozwiązanie AVALON zostały opracowane dla SADÓW ZIARNKOWYCH i dla SADÓW PESTKOWYCH/PORZECZEK. Koszt nawożenia sadów w okresie pełni owocowania, pozostających w wysokiej kulturze plonotwórczej w tej technologii stanowi groszowe wartości/kg owoców. 

Drzewa warto przygotować do przymrozków stosując oprysk nawozem AVALON start wegetacji, a wielu sadach przechodzimy już do AVALON mysie/ucho zielony pąk lub w pestkowych na AVALON PESTKA biały pąk.

Technologia AVALON została sprawdzona tak pod kątem WYSOKIEJ SKUTECZNOŚCI, bezpieczeństwa stosowania, mieszalności ze środkami ochrony roślin a także pod kątem trwałości mieszaniny zbiornikowej tak środka ochrony jak i nawozu.

Tradycyjna technologia nawożenia pozakorzeniowego (dolistnego): Na początku wegetacji, ale w okresie już wyraźnego ulistnienia dla lepszego startu i dalszego rozwoju oraz dla podniesienia mrozoodporności należy zasilić sady stosując osobno lub łącznie: 

o   ProHorti Zn+B w dawce 4,0 kg/ha 

o   ProHorti Plus NPK 20-20-20 w dawce 4-5 kg/ha, a w przypadku zapowiadanych przymrozków warto wybrać wieloskładnikowe nawozy z przewagą potasu: ProHorti K lub ProFerti K w dawce 5 kg/ha

Zabieg zaleca się łączyć z preparatem ImPROver w dawce 1 l/ha  łącznie lub przemiennie z BM Start  1,5-2 l/ha

GUZOWATOŚĆ KORZENI Agrobacterium tumefaciens

W sadach wiśniowych, zwłaszcza na słabych glebach spotykamy się z pojedynczymi drzewami, które rosną zdecydowanie słabiej od pozostałych. Po wykopaniu okazuje się, że na korzeniach mamy naroślą charakterystyczne dla guzowatości korzeni (Agrobacterium tumefaciens). Niestety zdarza się to na plantacjach gdzie nie rosły wcześniej uprawy sadownicze. Agrobacterium tumefaciens może przenosić się z jednego gatunku na drugi.  

 

Przeżyciu bakterii sprzyjają wydzieliny takich roślin, jak pomidor, ziemniak czy burak cukrowy. Rośliny zbożowe i kukurydza wpływają na patogena szkodliwie. Niestety często zakażone drzewka trafiają do sadownika wprost ze szkółki. Nie ma skutecznego sposobu walki z guzowatością. Jedynym rozwiązaniem są działania profilaktyczne: zakup zdrowego i sprawdzonego materiału, uprawa prze kilka lat roślin negatywnie wpływających na patogena. Odpowiednie nawożenie, nawadnianie i żyzna gleba ograniczają negatywne skutki zasiedlenia systemu korzeniowego przez A. tumefaciens.  
 

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.