PRZYGOTOWANIE SADÓW DO ZIMY
Komunikat sadowniczy PROCAM z 26.09.24
Rok 2024 nie jest rokiem łatwym. Anomalia związane z wiosennymi przymrozkami zwłaszcza na Lubelszczyźnie i Sandomierszczyźnie spowodowały duże zamieszanie w produkcji. W tym sezonie borykaliśmy się w kraju także z problemami suszy, która w dużej mierze dokuczyła sadom w Polsce Centralnej. Obecnie południowo-zachodnia część naszego kraju walczy ze skutkami ulewnych deszczy, zalań i podtopień. Kondycje roślin są zatem na bardzo różnym poziomie. Z tego względu każdy powinien ocenić indywidualnie stan swoich sadów i obrać właściwy sposób podejścia do jesiennej ochrony i nawożenia. Po zbiorach należy jak najlepiej zadbać o wzmocnienie pąków i roślin w celu właściwego ich przygotowania do zimy. Poniżej omówione zostają zasady nawożenia wapniem, azotem, cynkiem i borem, a także zasady stosowania produktów miedziowych. Ze swojej strony zaznaczam jeszcze inne ważne sprawy na okres jesienny.
REGULOWANIE pH i DOGLEBOWE NAWOŻENIE WAPNIEM:
Nawożenie kojarzy się głównie z glebą. Powinniśmy o nią zadbać w pierwszej kolejności. Racjonalne nawożenie roślin musi być oparte na wynikach aktualnej analizy gleby. Ale mając wyniki analiz gleby zastanawiamy się jak połączyć w jednym czasie potrzebę wniesienia różnych, często blokujących się wzajemnie składników pokarmowych (np. uzupełnienia deficytu wapnia i fosforu). Dobrym rozwiązaniem jest właściwe rozplanowanie poszczególnych zabiegów w czasie – stosowanie jednych nawozów jesienią, a innych wiosną. Zatem jesienią warto zadbać o uregulowanie kwasowości gleby z jednoczesnym uzupełnieniem deficytu wapnia.
Powszechnie wiadomym jest, że to kwasowość (pH) gleby wpływa w dużej mierze na pobieranie przez rośliny wielu różnych składników pokarmowych z gleby. Z tego powodu do tej pory mówiono o regulowaniu w pierwszej kolejności pH gleby, często zalecając duże ilości wapnia. W dobie integrowanej ochrony, musimy myśleć o kwasowości podłoża cały czas i regulować je nie tylko przy zmianie nasadzeń co 10-15 lat. Znając tendencję naszych gleb do zakwaszania, lepiej jest wnosić rokrocznie odpowiednie ilości wapnia aby utrzymać gleby w optymalnym pH, a tym samym nie dopuścić do zakwaszania się gleb. Pamiętać należy że wapń to nie tylko pierwiastek służący odkwaszaniu gleby, ale odgrywający przecież ogromną rolę w odżywianiu roślin. Wnoszenie jednorazowo zbyt dużych dawek wapna może wpływać negatywnie na życie biologiczne w glebie i zakłóca pobieranie innych składników (zwłaszcza potasu i magnezu). Do nawożenia doglebowego wapniem można wykorzystać oczywiście wiele różnych nawozów wapniowych. Są tanie i agresywne w stosowaniu (proste tlenkowe) lub droższe łatwo dostępne z biostymulacją, jak np. Physiomax 975.
Rozwiązaniem bardzo ekonomicznym o dobrej granulacji z wapniem o wysokiej reaktywności jest bardzo ostatnio popularny AtriGran (90% CaCO3 = 50% CaO) polecany w corocznej dawce 300-400 kg w pasy herbicydowe lub 600-700 kg na całą powierzchnie sadu. Jesienne wapnowanie gleby wpływa na jej pH, strukturę, oraz zawartość dostępnych form wapnia. AtriGran jest wapnem węglanowym, o uniwersalnym stosowaniu na różnych rodzajach gleb. AtriGran jest doskonałym rozwiązaniem nadającym się tak na gleby zwięzłe w tym np. na gleby gliniaste, oraz na gleby lekkie np. piaszczyste.
AtriGran to nawóz wapniowy węglanowy dopuszczony do stosowania także w rolnictwie ekologicznym.
- Szybko i bezpiecznie podnosi pH,
- Błyskawicznie udostępnia wapń,
- Usprawnia pobieranie makroskładników z gleby,
- Aktywuje mikroorganizmy glebowe,
- Stymuluje powstawanie próchnicy,
- Łatwy w rozsiewie,
CalHumus™ EXTRA to środek wapniujący.
W składzie znajduje się 80 kg substancji organicznej w każdej tonie nawozu, z czego 40 kg w każdej tonie nawozu to kwasy humusowe. Przeznaczony jest do stosowania na wszelkiego rodzaju polach, uprawach ogrodniczych, sadach i użytkach zielonych.
CalHumus EXTRA to:
- 100% ekologicznie źródło wapnia.
- Doskonałe źródło wapnia i substancji organicznych.
- Możliwość stosowania w szerokim zakresie.
- Poprawa żyzności gleby.
- Zwiększenie próchnicy gleby.
- Łatwy sposób rozsiewu.
Rośliny intensywnie nawożone azotem nie zawsze prawidłowo kończą wzrost. Sprawia to, że niezdrewniałe końce pędów często ulegają przemarznięciu. Z kolei rośliny zbyt słabo nawożone, wykazują ogólne osłabienie i też potrafią źle zimować. Pamiętać należy, że najlepiej zimują rośliny właściwie i optymalnie nawożone. Coraz więcej osób docenia model tzw. „nawożenia jesiennego” polegającego na wnoszeniu pozbiorczo (doglebowo i dolistnie) niewielkiej ilości azotu (N) oraz fosforu (P) i potasu (K). Pod korzeń wnosimy niewiele bo około 10 kg azotu/ha np. w postaci:
-> 200-300kg/ha taniego wieloskładnikowego nawozu np. PROFOSKA NPK 4-14-21,
-> lub 100-200kg/ha PROFOSKA NPK 9-15-28
-> w przypadku młodych sadów i gatunków bardziej wrażliwych na chlorki (czereśnie, wiśnie, śliwy, grusze) lepiej będzie zastosować jeden z wymienionych produktów bezchlorkowych np. Elixir Supreme 12-12-17, Pro Horti Complex 9-8-18, Belfrutto Complex, AgroMaster 10-11-21, Eurofertil itp. w dawce do 100 kg nawozu na hektar sadu.
W przypadku zastosowania pozbiorczo pod korzeń niewielkiej dawki jesiennej NPK w postaci wieloskładnikowego nawozu jak np. Elixir Supreme 12-12-17, ProHorti Complex 9-8-18, Belfrutto Complex, AgroMaster 10-11-21, Eurofertil itp. to zabieg nawozem wapniowym wykonać późną jesienią. Łączne stosowanie tych nawozów z nawozami wapniowymi prowadzi do uwsteczniania się wapnia z fosforem. Nawożenie składnikami NPK można przesunąć na okres wiosenny, dobierając w odpowiednich proporcjach nawóz wieloskładnikowy.JESIENNE,
DOLISTNE NAWOŻENIE CYNKIEM, BOREM i AZOTEM.
Należy jak najszybciej po zbiorach zasilić dolistnie drzewa nawozami zawierającymi cynk i bor. W praktyce bardzo często stosuje się ta w połączeniu np. ProHorti Zn+B 4 kg/ha z mocznikiem bez inhibitora 5-10 kg/ha. Produkt o nazwie Pro Horti Plus Zn+B w dawce 4 kg/ha. Produkt ten w swym składzie zawiera oba niezbędne pierwiastki czyli Cynk (Zn) i bor (B), a dodatkowo aminokwasy wpływające na wzrost efektywności nawożenia. Kolejną zaletą jest możliwość bezpiecznego mieszania produktu z mocznikiem 5-10 kg/ha lub lepiej z wieloskładnikowym nawozem Pro Horti Plus NPK 20-20-20 w dawce 5 kg/ha. W przypadku gdzie obserwujemy na plantacji ciągły i już niepożądany wzrost pędów należy wybrać do mieszaniny nawóz o mniejszej zawartości azotu, ale o większej zawartości potasu, aby ułatwić drewnienie pędów. Dobrym rozwiązaniem może być w takim wypadku Pro Horti Plus 5-10-45w dawce 5 kg/ha. Stosowanie osobno zabiegów dla boru, osobno dla cynku i osobno dla azotu powoduje wzrost kosztów zabiegu, ale przede wszystkim fizyczny brak naszego czasu, a także brak efektywnych do zabiegu dni w szybko upływającej jesieni. Zabiegi dokarmiania pozakorzeniowego są tym skuteczniejsze im rośliny mają większą powierzchnię do pobierania składników. Zbliżający się moment opadania liści ogranicza nam nasze możliwości aplikacji nawozów, a pamiętać należy, że bardzo dobry efekt uzyskuje się po dwukrotnej aplikacji nawozu Pro Horti Plus Zn+B (w odstępach 10-14 dni).
Osoby stosujące technologię AVALON dedykowany dla sadów jabłoniowych i gruszowych, nie muszą wykonywać dodatkowego zabiegu cynkowo-borowego z mocznikiem, ponieważ mają do wykorzystania ostatni na ten sezon produkt. Jest to AVALON po zbiorach zawierający azot (N), bor (B) i cynk (Zn) IDHA. AVALON po zbiorach można bezpiecznie mieszać z produktami miedziowymi (Miedź Extra 50 WP, Miedź Extra 380 SC) dając niemal w jednym zabiegu pełne zabezpieczenie opryskiwanych plantacji przed zimą.
W przypadku sadów pestkowych (wiśnie, czereśnie, śliwy, morele, brzoskwinie), do dyspozycji mamy specjalnie przygotowany nawóz AVALON PESTKA po zbiorach albo wspomniane rozwiązanie analogicznie jak dla jabłoni i gruszy w postaci ProHorti Zn+B 4 kg/ha z mocznikiem bez inhibitora 5-10 kg/ha lub zamiast mocznika Pro Horti Plus NPK 20-20-20. Można to oczywiście połączyć z pozbiorczym stosowaniem fitosanitarnym produktów miedziowych.
W technologi TimacAgro mamy do dyspozycji Fertileader Leos (Glicyna-Betaina, IzoPentyl Adeniny, Aminokwasy B, Zn) 4 l/ha + Pro Horti PLUS NPK 5 kg/ha.
UWAGA: Dokarmianie jesienne należy wykonać jeszcze przed opadnięciem liści z drzew, co zagwarantuje przyswojenie dostarczonych składników. Nie jest wskazane, aby go łączyć z późniejszym zabiegiem fitosanitarnym mocznikiem 5%, bo ten powinien być wykonany po pierwszych przymrozkach i ma służyć lepszemu rozkładowi liści, a nie poprawie odżywienia drzew.
PRZYGOTOWANIE GLEBY POD SAD:
Przygotowanie pola pod sad powinno bezwzględnie opierać się na analizach gleby pod kątem zasobności w składniki pokarmowe. Kolejnym krokiem jest właściwie zaplanowane nawożenie. Nawozy przed założeniem sadu najlepiej jest wymieszać z glebą w celu zapewnienia prawidłowej dostępności składników w całym profilu glebowym. PROCAM interpretuje wyniki analiz glebowych i podpowiada ciekawe rozwiązania nawozowe:
TrifosGran Premium to typowy nawóz przedsiewny pod wszystkie gatunki roślin. Bardzo dobrze się sprawdza także do przygotowywania pola pod nasadzenia wieloletnie, w tym także pod sad. W odróżnieniu od innych podstawowych nawozów fosforowych, TrifosGran Premium charakteryzuje się bardzo dobrą rozpuszczalnością fosforu. TrifosGran Premium zawiera aż 47% pięciotlenku fosforu (P2O5) z czego aż 44% jest rozpuszczalna w wodzie. TrifosGran Premium zawiera także 25,6% tlenku wapnia (CaO) z czego 21,6% także rozpuszczalna jest w wodzie. Dodatkowym argumentem nawozu jest zawartość siarki (5% SO3).
Potashplus jest nawozem bardzo przydatnym tak przedsiewnie, jak i po siewie. Potashplusjest nawozem o zmniejszonej zawartości chloru z powodu zawartości części potasu w formie siarczanowej. Nawóz przydatny jest do wszystkich upraw i można go stosować na każdy rodzaj gleby. W przypadku roślin sadowniczych może być wykorzystany przed założeniem plantacji, a także w kolejnych latach prowadzenia sadów lub jagodników. Potashplus zawiera w swym składzie cztery ważne pierwiastki, a mianowicie: potas (37% K2O), magnez (2,8% MgO), wapń (8% CaO) i rozpuszczalną w wodzie siarkę (23% SO3)
Oczywiście nawożenie przed założeniem sadów i jagodników możemy zaplanować także w oparciu o nawozy standardowo dedykowane do upraw rolniczych. Należy pamiętać, aby przy wyborze nawozu kierować się nie tylko zawartością fosforu i potasu, ale zwracać uwagę także na zawartość azotu w nawozie. Przy stosowaniu nawozów jesienią należy wybierać nawozy bezazotowe (np. PKplus PK 20-29) lub o małej zawartości azotu np. PROFOSKA NPK (Ca,S) 4-14-21 (11,8; 6,5).
PKplus PK 20-29 zawiera pięć składników odżywczych:
fosfor (19,8% P2O5), potas (29% K2O), magnez (1,5% MgO), wapń (13,3% CaO), siarkę rozpuszczalną w wodzie (7% SO3).
Część potasu jest w formie siarczanowej, a część w formie chlorkowej. Rozpuszczalność fosforu i potasu w wodzie w przypadku tego nawozu wynosi powyżej 90%.
PROFOSKA NPK (Ca,S) 4-14-21 (11,8; 6,5) jest nawozem uniwersalnym dedykowanym np. do jesiennego nawożenia z uwagi na niską zawartość azotu. Należy dodać, że azot jest w formie amonowej (N-NH4) co ogranicza jego straty z gleby na skutek wypłukiwania. Oprócz azotu nawóz zawiera fosfor (14% P2O5), potas (21% K2O), wapń (16,5% CaO) i siarkę (15,5% SO3). Nawóz o bardzo dobrej granulacji dedykowany także do wiosennego stosowania w uprawach rolniczych i ogrodniczych o małej wrażliwości na chlorki.
ROFOSKA NPK (Ca,S) 9-15-28 jest uniwersalnym nawozem granulowanym, dedykowanym do upraw rolniczych i ogrodniczych o małej wrażliwości na chlorki. Zawiera w składzie: azotu (9% N-NH4), fosfor (15% P2O5), potas (28% K2O) i siarkę (9,5% SO3).
W przypadku sadów zakładanych wiosną, można stosować ten nawóz wczesną wiosną. Amonowa forma azotu zawartego w nawozie nie jest podatna na wypłukiwanie i zapewnia niezbędny azot na start. Potas pochodzi z formy chlorkowej, dlatego nawóz może być stosowany na kilka tygodni przed założeniem sadu jabłoniowego lub plantacji czarnej porzeczki. Nie polecamy tego nawozu do stosowania wiosną, bezpośrednio przed sadzeniem drzew pestkowych (np. wiśni lub czereśni), lub plantacji jagodowych wrażliwych na chlorki (np. maliny).
Jesienne stosowanie nawozów miedziowych pozwala na danie roślinie sygnału do odprowadzania składników pokarmowych z liści do pędów w celu lepszego przygotowania rośliny do spoczynku zimowego.
W wielu sadach możemy spodziewać się dużej presji ze strony raka drzew owocowych (Nectria galligena, Neonectria galligena). W sadach coraz powszechniej występują podatne na tę chorobę odmiany jak Gala i grupa Red Delicious (Red Chif /Camspur, Red Cap, Red Velox, Jeromino, czy najsłabiej rosnące Adams Apple i Scarlet Spur). Ciągle mamy także udział odmian trochę mniej wrażliwych jak Szampion i Elise, ale nawet grupa Jonagolda (Jonaprince, Jonagored itd.) mając presję choroby na sąsiednich kwaterach np. Gali, to także wykazują problemy z tą chorobą. Takie nasadzenia powodują coraz większą liczbę sadów w których patogen czuje się dobrze. To wszystko z kolei sprzyja rozwojowi chorób kory i drewna. Sadownicy zwłaszcza w latach mniej dochodowych często odpuszczają sobie zabieg fitosanitarny preparatami miedziowymi po zbiorze owoców i po opadnięciu liści. Jest to spory błąd, gdyż zabieg ten w bardzo dużym stopniu ogranicza presję tej choroby w latach późniejszych. Prawo nakazuje ograniczanie do minimum stosowania środków ochrony roślin poprzez właściwą agrotechnikę, w tym nawożenie. Z racji tego wszędzie tam, gdzie borykamy się z ograniczeniami stosowania miedziowych środków ochrony roślin, można użyć nawozów miedziowych, które przy okazji „ubocznie” ograniczą zagrożenie ze strony wielu patogenów. Pośród nawozów miedziowych opartych na tych samych substancjach co środki ochrony roślin są m.in. oparte na tlenochlorku miedzi np.: Miedź Extra 50WP, Miedź Extra 380 SC.
W przypadku kłopotów z chorobami bakteryjnymi (Zaraza ogniowa lub Rak bakteryjny) polecić można fitosanitarnie chelat o nazwie ADOB Cu IDHA w dawce 2-3 kg/ha. Chelat miedzi szybciej wnika do rośliny i charakteryzuje się zdecydowanie wyższymi właściwościami działania układowego w porównaniu z innymi nawozami miedziowymi.
JESIENNE STOSOWANIE WĘGLANU POTASU:
Jesienne stosowanie węglanu potasu w dawce 10 kg/500 l wody/ha lepiej przygotowuje jabłonie do spoczynku zimowego. Zaobserwowano również, że dawka ta ubocznie w sposób znaczący ogranicza presję mączniaka prawdziwego. Wielu sadowników praktykuje dawki 20-25 kg węglanu potasu na 1000-1500 l. Nie ma tu już ryzyka uszkodzenia owoców bo są one już zebrane. Nawóz powinno się jednak stosować na suche liście.
Plantacja zaniedbana po zbiorach, na której nie wykonuje się dalszej ochrony zawsze będzie gorzej plonować od tej, na której kontrolujemy ilość patogenów. Jest to tym ważniejsze im wcześniej zbieramy owoce. Jednym z najbardziej znanych zabiegów ograniczających presję chorób w kolejnym roku, jest jesienne stosowanie zabiegów nalistnych mocznikiem w stężeniu 5%. Zabiegu tego nie należy mylić z jesiennym nawożeniem o którym pisałem przy NAWOŻENIU AZOTEM. 5% dawka mocznika jest to zabieg który przyśpiesza mineralizację tkanki liści, eliminując tym samych potencjalne miejsca zimowania i rozwoju wielu chorób np. parcha jabłoni i alternarii. Postępu jednak nie da się tak łatwo zahamować. Postęp w chemizacji wpływa w dużej mierze negatywnie na życie biologiczne w glebie, skutkiem także na ograniczony rozkład opadłych liści. Nawet w sadach opryskanych 5% mocznikiem - nie zawsze rozkład liści jest satysfakcjonujący. Ciekawym pomysłem jest stosowanie preparatu Biogen REWITAL PRO+, który to wprowadzając właściwe drobnoustroje do gleby, nie tylko przyśpiesza mineralizację materii organicznej, ale wprowadza dodatkowo poprawę stosunku mikroorganizmów na korzyść tych pożytecznych. Mamy różne możliwości podejścia do sposobu stosowania tego produktu. Najbardziej sprawdzoną formą jest stosowanie go samodzielnie zgodnie z podstawowym zapisem etykietowym. Ciekawym rozwiązaniem w stosowaniu może być połączenie preparatu Biogen REWITAL PRO+, z mocznikiem. Możemy tego dokonać np. przy okazji aplikowania w sadach nalistnie jesienią 5% roztworu mocznika dodając 1 l/hapreparatu Biogen REWITAL PRO+. Efektem takiego zabiegu wiele cieczy wędruje także na ziemię w miejsce murawy, gdzie drobnoustroje łatwo mogą się schronić i namnażać. Właśnie murawa jest w sadzie tym miejscem, gdzie najwięcej jest materii organicznej do przerobienia, a bakterie dodatkowo chronione są przed nadmiernym działaniem herbicydowym. Dobrze zasiedlone przez pożyteczne drobnoustroje międzyrzędzia w sadzie są w następnych latach miejscem z którego bakterie mogą migrować w trudne warunki pasów herbicydowych. Można także stosować go dopiero po opadnięciu liści np. przy pomocy belki herbicydowej w pasy herbicydowe co powinno pozytywnie wpłynąć na tempo rozkładu liści i zasiedlenia właściwymi drobnoustrojami pasów herbicydowych.
UWAGA !!! Produkru Bio-Gen REWITAL nie stosujemy łącznie z produktami miedziowymi, ani w bardzo krótkim okresie czasu przed i po zastosowaniu produktów miedziowych. Jest to wynikiem bakteriobójczych właściwości miedzi.
JESIENNE ZWALCZANIE SZKODNIKÓW.
MYSZY, KARCZOWNIKI, NORNICE itp. W celu ograniczenia presji z ich strony, warto odchwaścić plantacje / sad przed zimą. Tam, gdzie jest to możliwe należy dodatkowo uprawić glebę, aby zlikwidować korytarze. Taki zabieg niszczy przy okazji wiele pędraków, drutowców, opuchlaków i innych szkodników glebowych, a także służy lepszemu wymieszaniu i przemieszczaniu się składników pokarmowych w glebie. Również wzrost korzeni roślin uprawnych lepiej przebiega w glebie ruszonej, zwłaszcza, że poprawie ulegają w niej stosunki powietrzno-wodne. Aktywność szkodliwych gryzoni należy weryfikować także poprzez monitoring ilości ich korytarzy. Po stwierdzeniu ich licznego występowania warto w pobliżu nor rozkładać różnego rodzaju trutki. Następnie należy systematycznie monitorować te miejsca i w razie potrzeby uzupełniać brakujący rodzaj trutki gdyż różne myszowate preferują różne pokarmy, zatem sprawdzają się na różne gatunki gryzoni, różne rodzaje trutek. Uzupełniamy w miejscach aplikacji tylko brakujący rodzaj trutki.