Obecnie w Polsce zarejestrowane jest aż 21 środków zawierających 80% kaptanu (800 g w 1 kg), 1 środek – 50% kaptanu (500 g w 1 kg) i 2 środki – 48% kaptanu (480 g w 1 l). W uprawach małoobszarowych kaptan dopuszczony jest do zabiegów ochronnych na odpowiedzialność użytkownika, przed następującymi patogenami: brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych na gruszy, szara pleśń i antraknoza na malinie, porzeczce czarnej i czerwonej, agreście, borówce wysokiej. Wcześniej kaptan figurował również w zaleceniach ochrony przed następującymi chorobami: drobna plamistość liści jabłoni, biała plamistość liści gruszy, brunatna zgnilizna drzew pestkowych, parch brzoskwini, parch moreli oraz dziurkowatość liści drzew pestkowych. W zachodniej Europie kaptan wykorzystywany jest m.in. do zabezpieczenia ran na zawiązkach i owocach spowodowanych gradem oraz do ograniczania zgorzeli, chorób kory i drewna po zbiorze owoców.

Kaptan jest podstawowym preparatem kontaktowym używanym „solo” oraz w mieszaninie z preparatami układowymi (przeciwdziałanie powstawaniu odporności patogenów) lub łącznie z fosforynami potasu, np.: PROFOS 100. Może być bezpiecznie stosowany od wczesnych faz wzrostu i rozwoju roślin do zbioru owoców łącznie z nawozami dolistnymi, stymulatorami wzrostu czy innymi ś.o.r. Ma doskonałe działanie zapobiegawcze i może być spokojnie stosowany nawet do 10 razy wciągu sezonu wegetacyjnego. Nie wywołuje również tzw. odporności krzyżowej na inne fungicydy. Ze względu na swoją formę – granulat (80 WG) – doskonale rozpuszcza się w wodzie (nie dochodzi do zapychania dysz), znakomicie miesza się z wieloma agrochemikaliami, jest bezpieczny dla użytkownika – podczas przygotowania cieczy roboczej nie dochodzi do jego rozpylenia. Charakteryzuje się bardzo niską toksycznością dla fauny pożytecznej oraz środowiska i dlatego jest zalecany do Integrowanej Produkcji (IP) Roślin. Wszystkie wymienione wcześniej argumenty przemawiają za tym, że właśnie kaptan plasuje się na pierwszym miejscu wśród wszystkich substancji czynnych środków grzybobójczych używanych w ochronie drzew ziarnkowych i pestkowych.

Aby skuteczność wykonanego zabiegu kaptanem była wysoka i zadowalająca, należy zwrócić szczególną uwagę na jeden zasadniczy aspekt, a mianowicie na pH cieczy roboczej użytej do opryskiwania. Zagadnienie to wzbudza wiele kontrowersji. W literaturze fachowej spotykamy sporo informacji o bardzo szybkim rozkładzie kaptanu w środowisku alkalicznym. Z przeprowadzonych w 2016 r. licznych badań wody (ponad 200 prób) przez PROCAM wynika, że większość używanej do zabiegów wody, aż w 59% przypadków jest alkaliczna (pH 7,6–8,5), w 37,4% – można uznać, że obojętna (pH 6,8–7,5), a tylko w 3,1% – lekko kwaśna (pH 6,5–6,7), czyli idealna do zabiegu. Używanie chelatów mikroelementowych z wodą zasadową doprowadza do rozpadu chelatów i znacznego pogorszenia przyswajalności składników pokarmowych. Dodatkowo ze wzrostem pH cieczy roboczej zwiększa się ryzyko wytrącania składników mieszanin zbiornikowych. Każdy sadownik powinien zbadać odczyn pH wody używanej do zabiegów. Czynnik ten wpływa bowiem w głównej mierze na skuteczność kaptanu, mankozebu, większości środków mszycobójczych (aficydów), przędziorkobójczych (akarycydów) oraz regulatorów wzrostu (etefon, gibereliny i inne.)

Używając adiuwantu ze wskaźnikiem kolorymetrycznym PROSUPERO pH można w łatwy sposób zbadać odczyn cieczy roboczej i za pomocą kondycjonera PROACID, dodawanego w standardzie do RAPTANU-PRO 80 WG (granulowany włoski kaptan 80%), doprowadzić jej odczyn do optymalnego. Warto wspomnieć, że stosowanie produktów o niskim pH takich jak PROFOS 100 (skoncentrowany fosforyn potasu) czy PRO HORTI CALPHOS (wapń z fosforem) również powoduje obniżenie pH cieczy roboczej.

Aby skutecznie ochronić jabłonie przed parchem jabłoni, grusze przed parchem gruszy, wiśnie przed zgnilizną wiśni i truskawkę przed szarą pleśnią polecamy produkty, zawierające 80% kaptanu: RAPTAN-PRO 80 WG (kaptan 80% w granulacie, którego producentem jest ADAMA) i ORTHOCIDE WDG (kaptan 80% w granulacie, którego producentem jest Arysta LifeScience). Orthocide WDG funkcjonuje na rynku francuskim i belgijskim. Ma unikatową i nowoczesną formę WDG gwarantującą doskonałą rozpuszczalność i wysoką skuteczność działania. Dodatkowo RAPTAN-PRO 80 WG jest zarejestrowany przeciwko drobnej plamistości drzew pestkowych (wiśnia), a ORTHOCIDE WDG przeciwko chorobom przechowalniczym jabłek (gorzka zgnilizna, szara pleśń). Obecnie na rynku mamy kilkanaście produktów opartych na kaptanie pochodzenia indyjskiego. Zachodnie rynki bardzo szybko weryfikują jakość produktów, nie znajdziemy tam generyków pochodzenia indyjskiego.

RAPTAN-PRO 80 WG i ORTHOCIDE WDG to sprawdzone rozwiązania pochodzące z najbardziej wymagających rynków europejskich. Pamiętajmy, że najdroższy zabieg to ten z niską skutecznością. Jeden nietrafiony, czy też mało skuteczny zabieg w sadownictwie wymusza stosowanie w następstwie drogich, interwencyjnych rozwiązań.

Tomasz Sikora
PROCAM Polska